Relacja z V edycji Forum Przestrzenie Miejskie, które odbyło się 11 kwietnia w Łodzi.
W zeszłym tygodniu miałam okazję wziąć udział w Forum Przestrzenie Miejskie, którego tegoroczna edycja odbyła się w Łodzi. O celach Forum możecie przeczytać tutaj.
Budżet Obywatelski jako wyraz społecznych oczekiwań
Podczas pierwszej prezentacji, prowadzonej przez p. Beatę Rutkiewicz, mogliśmy przyjrzeć się pewnym aspektom Budżetu Obywatelskiego (dalej w skrócie: BO) nie jak zwykle, od strony głosującego, a od strony władz miasta – Wejherowa. Miasta, w którym dzięki intensywnej promocji oraz zaangażowaniu mieszkańców głosowanie do BO cieszy się bardzo wysoką frekwencją.
Coraz więcej miast wprowadza Budżet Obywatelski, doceniając jego wpływ na zaangażowanie mieszkańców i zwiększenie ich poczucia odpowiedzialności za zmienioną pod ich wpływem przestrzeń. Najciekawsza rzecz, na którą prowadząca zwróciła uwagę, to stopniowe zmiany w projektach, zarówno tych zgłaszanych jak i wybieranych potem przez mieszkańców Wejherowa. Zazwyczaj znaczna część zgłaszanych projektów dotyczy remontów i modernizacji, np. wymiany nawierzchni chodników czy wyznaczania parkingów. W Wejherowie natomiast od kilku lat królują projekty związane z rekreacją, czyli np. budową placów zabaw czy obiektów sportowych. Zauważono też, że przy kolejnych edycjach projektów jest co prawda mniej, są za to coraz lepiej przygotowane.
Prowadząca zwróciła uwagę na ogromną rolę konsultacji projektów z mieszkańcami, na przykładzie mocno oprotestowanego zwycięskiego projektu. Zdarza się, że projekty mają zarówno gorących zwolenników, jak i przeciwników. Przykładu na naszym podwórku nie trzeba długo szukać, w zeszłym roku cały Gdańsk bardzo mocno podzielił się w kwestii projektu wyznaczenia przejścia dla pieszych przy dworcu głównym. W omawianym podczas prezentacji Wejherowie, po doświadczeniach z protestami postanowiono wprowadzić dodatkowe konsultacje społeczne dla pozytywnie zaopiniowanych projektów, aby umożliwić mieszkańcom wypowiedzenie się jeszcze przed głosowaniem.
Śląskie przysiadki
Przysiadki, czyli nietypowe „ławeczki” i inne elementy na których można przysiąść, oprzeć się, odpocząć przez chwilę. Często brakuje takich miejsc, szczególnie w miejscach oczekiwania na środki komunikacji miejskiej czy przy długich ciągach spacerowych. Lokalny przykład: ile ławek widzieliście na ul. Długiej/Długim Targu w Gdańsku? Każda możliwość odpoczynku jest cenna dla osób starszych i o ograniczonej mobilności, które chcą pozostać aktywne i samodzielne.
Konkurs „Śląskie przysiadki” ma za zadanie pomoc właśnie tym osobom. Podczas prezentacji p. Joanna Tymkiewicz przybliżyła nam realizację projektu szczególnie na jego początkowych etapach. Słusznie postanowiono bowiem zacząć od konsultacji z potencjalnymi użytkownikami, nawiązując współpracę z seniorami z Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Oprócz bezpośrednich rozmów z seniorami, biorący udział w konkursie studenci mieli też możliwość skorzystania ze specjalnego sprzętu pozwalającego poczuć ograniczenia ruchowe na własnej skórze. O ileż bardziej przyjazne byłyby nasze miasta, gdyby takie doświadczenie było obowiązkowe dla wszystkich projektujących przestrzenie dla pieszych :)
Docenione przykłady dostosowania przestrzeni do potrzeb osób niepełnosprawnych
Kolejna prezentacja również dotyczyła kwestii ograniczeń w poruszaniu się. Wspierając się przykładami nagrodzonych pozycji z archiwum konkursu „Modernizacja Roku”, p. Krzysztof Kaperczak pokazał chlubne przykłady miejsc dostępnych również dla osób poruszających się na wózkach lub z innymi ograniczeniami ruchowymi. Okazuje się, że jest to możliwe nawet w przypadku np. zamku lub górskiego szlaku! Często stworzenie przyjaznej niepełnosprawnym przestrzeni wymaga stosunkowo niewielkich zmian w projekcie, jak wybór innej nawierzchni lub obniżenie krawężników. A stworzenie budynku dostępnego już od początku jest znacznie, znacznie tańsze niż konieczność jego późniejszej modernizacji i wciskania udogodnień w już istniejącą przestrzeń.
Niestety, oprócz przykładów pozytywnych przedstawił również całą gamę problemów z tak tworzonymi udogodnieniami, jak choćby częste psucie się wind i podnośników, brak umiejętności obsługi urządzeń przez pracowników, albo brak możliwości dotarcia do tych pracowników z powodu np. schodów albo zbyt wysoko zamontowanego dzwonka. Nie wspominając już o takich błędach jak modernizacja jedynie w minimalnym niezbędnym zakresie, bez odpowiedniej wiedzy, kończąca się np. zbyt stromymi pochylniami lub innymi rozwiązaniami, z których zainteresowani mimo chęci nie są w stanie skorzystać. Ponownie widać, jak ważne jest konsultowanie tworzonych rozwiązań z ich docelowymi użytkownikami.
Przestrzeń miejska w czasach terroryzmu
Chyba wszyscy życzylibyśmy sobie, żeby ta prezentacja nie była potrzebna. Niestety, obecne czasy i wydarzenia zmuszają miasta do pewnych zmian w projektowaniu przestrzeni, szczególnie wokół strategicznych obiektów. I tak jak kiedyś obrona miasta polegała głównie na chronieniu jego granic, tak obecnie tworzy się zabezpieczenia nie wokół miasta a wewnątrz niego. Spójrzcie choćby na rosnącą niestety popularność grodzonych, zamkniętych osiedli.
Prowadzący, p. Artur Jasiński przybliżył nam dwa podejścia do obrony miasta przed terroryzmem. Pierwsze, stosowane częściej w USA, polega na rosnącej militaryzacji i fortyfikacji przestrzeni, budowie murów, zwiększaniu ilości policji i wojska w miejscach publicznych.
Drugie podejście, stosowane częściej w Europie, to podejście, zakładające „systemowe wzmocnienie odporności miast” nie za pomocą murów i wojska, ale wkomponowania barier w przestrzeń miejską, wykorzystania elementów spełniających również inne funkcje, nie wzmagając przy tym w mieszkańcach poczucia zagrożenia. Oglądając przytoczone przykłady zabezpieczeń z różnych części świata można było wyraźnie zobaczyć, jak poszczególne rozwiązania wpływają na kształt i atrakcyjność pobliskiej przestrzeni.
Chmurą w niską emisję
Podczas ostatniej prezentacji z sesji p. Anna Litwiak przedstawiła działanie aplikacji Oracle wspierającej proces rozliczania dofinansowań do wymiany pieców w ramach walki z niską emisją, ułatwiającej obsługę i rozliczanie wniosków oraz tworzenie różnego rodzaju raportów na potrzeby władz lub/i mieszkańców. Opisała też zalety wynikające udostępnienia aplikacji w chmurze. Dzięki temu wdrożenie aplikacji stało się tańsze, a tym samym dostępne dla szerszej grupy samorządów z budżetem zbyt małym na zakup własnej wersji oprogramowania.
Dalsza część Forum była nie mniej ciekawa. Rowery cargo, dworce PKP, makiety zabytków dla niewidomych… budowa miasta to nie tylko drogi i chodniki. Bardzo cieszę się, że temat przestrzeni publicznych w miastach jest coraz szerzej dyskutowany i przede wszystkim – że mamy tyle pozytywnych przykładów ludzi i organizacji, którzy potrafią robić to dobrze!
Jeśli ta tematyka Cię ineteresuje, tu przeczytasz pozostałe prezentacje z Forum >>